Direct na de geboorte zijn baby’s in staat om te communiceren en kunnen ze klanken exact ‘nazingen’ (mits ze op een voor hen geschikte toonhoogte worden aangeboden). Ze maken allerlei klanken en gebruiken mimiek en hun hele lijfje om contact te maken. Wanneer de ouders zich goed genoeg (leren) afstemmen op de baby en de baby zich goed genoeg kan afstemmen op zijn ouders worden draden van hechting geweven. In het communiceren is de baby een competente partner en ook in staat om de eerste stap tot communiceren en contact maken te zetten.

Stern spreekt over het ‘vitality effect’: een stem die intonatie en stemming weergeeft. Een baby die nog niet spreekt of zich uit kan drukken met woorden begrijpt wel de essentie van de tegen hem gesproken taal, (Eerste hulp bij hechting blz. 62) maar haalt nog meer informatie uit de muzikale elementen in de taal. Wanneer ouders tegen hun baby praten, ontstaat er een dialoog, ouders spreken ook tegen hun baby op een hogere toon, maken kortere zinnen en hun gezichtsuitdrukking spreekt boekdelen. Zij zetten meteen behoorlijk wat muzikale middelen in zoals toonhoogte, ritme, dalende of stijgende melodiepatronen, toonsoorten, klankenspel, tegenstellingen en pauzes om de communicatie op gang te brengen.

Vanaf het begin delen ouder en kind een soort ‘voortalig’ alfabet of code in de vorm van muzikale elementen die zowel het zogenoemde ’infant directed speech’ als de klanken en geluiden die baby’s kunnen produceren gemeen hebben. De muzikale communicatie tussen de ouders en de baby wordt vaak ondersteund door tactiele, zintuiglijke en bewegingsstimulatie.

Wat is de rol van liedjes en muzikaal spel in de relatie ouder-kind en welke bijdrage kunnen ze leveren?

Zingen van de moeder

In iedere cultuur zingen moeders voor hun kinderen en vaak wordt de baby dan ook gedragen, gewiegd en aangeraakt. We weten dat dit allemaal effectieve regulatoren van stress zijn. Een zingende mama zorgt voor een snellere daling van het stress niveau van de baby dan wanneer ze tegen de baby spreekt (Trehub). Baby’s luisteren langer naar het zingen en worden kalm van wiegeliedjes. Wanneer ze ook ritmisch in beweging worden gezet kalmeren dreumesen sneller. Iets oudere kinderen reageren bij stress beter op ‘paardrijliedjes’ dan op wiegeliedjes. Een ander aspect wat helpt kalmeren is de voorspelbaarheid van een liedje en het bijbehorende spel. Zeker met een beetje hulp van professionals kan zingen en muzikaal spel opvoeding-ondersteunend werken.

Schone luier

Kinderen luisteren langer naar zingen en worden er ook rustig van. Wanneer jonge kinderen weten wat er komen gaat zijn ze ook in staat, hoe klein ze ook zijn, om actief mee te werken. Hier kan je bijvoorbeeld bij het luier verschonen mooi gebruik van maken. Het liedje 'Schone luier' geeft aan dat het tijd is om een schone luier te krijgen en bereidt de baby/ dreumes er op voor dat ze opgepakt gaan worden. Twee uitnodigende armen geven het kind dan ook de ruimte om een toenaderingsbeweging te maken (hoe klein die dan ook mag zijn.) Wanneer ze daarna op de aankleedtafel liggen genieten Jonge kinderen van de aandacht en het 'lekker even knuffelen' tijdens het verschonen. Kriebelspelletjes of een blaaszoen op een warme buik geven veel spelplezier. Gekke gezichten trekken houdt de aandacht van de baby vast en ze zijn in staat om de gezichtsuitdrukkingen van papa of mama te imiteren. Wanneer papa of mama dan zingt wat ze zien (een drukke of rustige baby) draagt dat bij aan de communicatie, het geven van betekenis en het jezelf inleven in de ander. (uit: O.K! Zing en doe maar mee! 3: 'De Envelop'.)

Reactie uit de praktijk

In ieder geval merk ik dat Jairo het erg leuk vindt om naar muziek en zang te luisteren en zolang hij dit leuk vindt zal ik hem daarin begeleiden en stimuleren.